با نگاهی کوناه به زندگی در کندو متوجه تفاوت بسیار آن خواهید شد. هر کندو شامل سه نوع زنبور است؛ زنبور ملکه، زنبورهای کارگر و زنبورهای نر، تخمین زده شده در هر کندو حداقل 200 زنبور نر وجود دارد؛ زنبورهای نر در کندو چه وظایفی دارند؟ آیا میدانستید زنبورهای نر هیچ کار خاصی نمیکنند و حتی نمیتوانند عسل تولید کرده یا از کندو دفاع کنند. دلیل این تفاوت زیست شناختی چیست؟
در مورد زنبورهای نر ادعا میشود که پسر ملکه هستند در صورتی که این زنبورها از لحاظ ژنیتیکی برادر ملکه حساب میشوند. برای همین در واقع فرزندان این زنبورهای نر پدر بزرگی ندارند و تنها ژن خود را از مادر بزرگ که زنبور ملکه است به ارث بردهاند. زنبورهای نر از لحاظ ژنیتیکی به صورت نیمه برادر زنبورهای کارگر و نیمه دیگر برادر ملکه هستند؛ در واقع میتوان گفت زنبورهای کارگر نتیجه یک تخم بدون نطفه میباشند.
در این نوع تخمگذاری ملکه و یا حتی تخمگذاری زنبور کارگر بدون لقاح با زنبور نر است؛ در واقع زنبورهای نر پدر ندارند برای همین تنهای نیمی از ژنتیک زنبور ملکه یا زنبورهای کارگر را به ارث بردهاند.
اگر تخمهای ملکه تبدیل به زنبور ماده یا کارگر شوند یعنی ملکه بارور بوده پس این دختران 50 درصد ژنهای ملکه و 50 درصد ژنهای زنبور نر را به ارث بردهاند. در این میان دشوار است تشخیص داد که یک زنبور ملکه در حین پرواز مخصوص جفتگیری خود با چه تعداد زنبور نر جفتگیری کرده و هر بار از اسپرم کدام یک از آنها برای تخمگذاری استفاده میکند. اما در صورت به دنیا آمدن زنبور نر از تخمها این یعنی تنها 50 درصد ژنهای ملکه را داراست.
تخم یک زنبور نر سه روز در تخم مانده، 6 روز به صورت لارو سر بسته بوده و 15 روز لارو سر باز یا شفیره است، و در مجموع بعد از 24 روز به یک زنبور نر بالغ تبدیل میشود. زنبور نر دارای 16 کروموزم است که از لحاظ ژنیتیکی در بر گیرنده ژنهای پنج مادربزرگ(ملکه) قبل از خود را دارد.
خوراک زنبورهای نر
زنبورهای نر باید هر لحظه آمادگی بارور کردن زنبور ملکه باکره را داشته باشند برای همین از لحاظ جثه بزرگتر از زنبورهای کارگر معمولی هستند و بخاطر داشتن قوای جسمی و جنسی قوی تخمین زده شده است که روزانه 6 برابر یک زنبور کارگر عادی غذا میخورند. زنبورهای نر با دارا بودن ژنتیک خود باعث انتقال آن به زنبور ملکه میشوند. خوراک زنبورهای نر بسیار بیشتر از زنبورهای کارگر است برای همین زنبورداران برای آنها خوراکی متفاوت تهیه میکنند که این خوراک شامل: شکر ، 1 لیتر آب و 100 گرم گرده میباشد.
پایان غم انگیز زنبورهای نر
هدف اصلی وجود داشتن زنبور نر باور کردن زنبور ملکه است؛ زنبور ملکه باکره به محض پرواز و ایجاد ارتعاشی با بالهای خود به منظور جفتگیری، زنبورهای نر را به دنبال خود کشانده و در حین پرواز با آنها جفت گیری میکند؛ هر زنبور نری که در حین پرواز موفق به جفتگیری با زنبور ملکه شود بعد از بارور کردن ملکه به زمین افتاده و میمیرد.
از آنجایی که زنبورهای نر نیش ندارند در دفاع از کندو هیچ کمکی به زنبورهای کارگر نکرده و قادر به جمعآوری شهد نیز نیستند؛ برای همین در خشکسالی و اوایل پاییز یا زمستان از کندو بیرون رانده میشوند تا غذای اضافی مصرف نکنند. این وظیفه را زنبوردارها به جای زنبورها انچام میدهند؛ آنها در ورودی کندو تلهای قرار میدهند که کوچکتر است و تنها زنبورهای کارگر از آن عبور میکنند و زنبورهای نر به دلیل جثه بزرگتر قادر به عبور از ورودی کندو نخواهند بود.
چه زمانی زنبورهای کارگر تخم زنبور نر میگذارند؟
چنانچه به هر دلیل کندویی ملکه خود را از دست بدهد یعنی یتیم شود و هیچ گونه تخم یک روز یا لارو جوان در کندو نباشد که کارگران با آنها ملکه پرورش دهند, ظرف ۷ تا ۱۵ روز تخمدان برخی از کارگران رشد میکند و شروع به تخم گذاری مینمایند.
زنبوران کارگر تخمگذار در طول عمر خود فقط چندین تخم میگذارند, ولی با توجه به این که تعداد زیاد زنبور کارگر هم زمان با هم شروع به تخمگذاری میکنند, در مجموع توسط آنها تخمهای زیادی گذارده میشود. زنبوران کارگر تخمگذار به طور نامنظم و گاه چند تخم داخل یک حجره میگذارند و تمام نوزادان آنها زنبور نر خواهد بود.