زنبور عسل
همه آنچه که باید در مورد فرآورده‌های زنبور عسل بدانید
فرآورده‌های زنبور عسل از قرن‌ها پیش شناخته شده و باور نکردنی است. ژل رویال، بره‌موم، گرده، موم و خود عسل از مزایای بی‌شماری است که می‌توان از آن‌ها نام برد. قصد داریم امروز بیشتر با مشخصات فرآورده‌های مختلف زنبور عسل همراه با مهم‌ترین مزایا و کاربردهای آن صحبت کنیم.
فرآورده‌های زنبور عسل
ژل رویال
ژل رویال غذای ویژه لارهای جوان و زنبور ملکه است که زنبورهای کارگر با مخلوط گرده و ترشح غدد هیپوفارنکس برای ایجاد پروتئین و ویتامین بالا تولید می‌کنند.
ژل رویال یک ماده ژلاتینی سفید رنگ است که طعمی تا حدودی اسیدی دارد که غذای مخصوص لاروها در لانه زنبورهاست. این نوزادان زنبورها یا لاروها که با این ژل تغذیه می‌کنند در مدت زمان طولانی در نهایت یکی از آن‌ها تبدیل به ملکه شده و به عنوان ملکه انتخاب می‌شود.
شاید به نظر کمی دشوار باشد که چطور این ماده مهم و ارزشمند در تغذیه زنبور برای انسان‌ها نیز بسیار مفید باشد.
ژل رویال ماده‌ای بسیار مغذی است که باعث تحریک متابولیسم بدن می‌شود. این ماده بسیار مقوی برای مبارزه با استرس مرتبط با کار، رفع خستگی مزمن، کمک به بهبودی انواع بیماری‌ها و رشد سالم کودکان بیشتر مورد استفاده است.
راه‌های مصرف ژل رویال
ژل رویال در انواع مختلفی در بازار موجود میباشد که از جمله آن کپسول، قرص، ژل یخ زده تازه یا ژل مخلوط با عسل یا همراه سایر محصولات کندوست. احتمالا بهترین و طبیعی‌ترین راه مصرف آن، ژل رویال تازه و خوراکی است.
موم عسل
به عسلی، عسل کامل گفته می‌شود که به همراه موم آن برداشت شده باشد. موم، به گروهی از سلولهای شش ضلعی گفته می‌شود که بره‌موم و عسل را در این سلولهای شش ضلعی نگهداری می‌کنند.
عسل به طور مکانیکی در این سلول‌ها تولید و استخراج می‌شود تا در ظروف شیشه‌ای فروخته شود؛ البته عسل به صورت کامل به همراه موم نیز فروخته شده و مورد استفاد میباشد.
موم زنبور عسل ترکیبی خام از موادی است که زنبور عسل از گرده، عسل، پروپولیس، و ژل رویال تهیه کرده است و همه تغییرات نهفته طبعیت در آن یافت میباشد. بنابراین علاوه بر خواص سودمند عسل، موم آن نیز دارای مزایای کامل و بیشتری نسبت به بره‌موم و حتی ژل رویال و گرده آن است.
مزایای موم خام
موم زنبور عسل یک محصول خام با انرژی بالا و حاوی مواد مغذی و طبیعی از جمله قند، پروتئین و عناصر کمیاب و آنزیم‌های مختلف به همراه ویتامین K میباشد.
موم زنبور عسل هنگامی مواد بسیار مغذی خود را حفظ می‌کند که با روش‌های طبیعی استخراج و پاستوریزه نگهداری شود. این ماده برای تقویت و تولید انرژی فوری بسیار مفید میباشد.
همچنین به عنوان یک ماده انرژی دهنده جهت افزایش انرژی بعد از یک دوره فعالیت فیزیکی یا ذهنی سنگین و خستگی برای افزایش اشتها مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ موم زنبور عسل برای بهبود و افزایش انرژی و شیردهی مادران باردار و یا بعد از زایمان نیز بسیار مفید میباشد.
نحوه استفاده از موم زنبور
موم زنبور عسل را می‌توان همراه نوشیدنی (مانند چای) یا نان مصرف کرد؛ بهتر است از این ماده روزانه یک الی دو قاشق غذاخوری استفاده کرد.
پروپولیس یا بره‌موم
پروپولیس یا بره موم ترکیبی بدست آمده از صمغ درختانی مانند بید یا کاج است که در واقع ماده‌ای محافظ قهوه‌ای رنگی ست که از مخلوط موم زنبور، صمغ، شیره گیاهی، ترکیبات گیاهی و بزاق زنبور عسل درست می‌شود. در واقع پس از جمع‌آوری صمغ درخت کاج توسط زنبور، آن‌را مجددا با ترشحات دهان خود مخلوط کرده و این ماده ارزشمند برای تمیز کردن و محافظت از کندو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
با استفاده از پروپولیس یا بره‌موم زنبورها، کندو و سایر ساکنان آن که تعدادشان کم نیست به دور از هر گونه بیماری و در سلامت کامل به زندگی خود ادامه می‌دهند.
در طبیعت پروپولیس معمولا یک ماده چسبنده قرمز رنگ مایل به قهوه‌ای است که در اطراف و داخل کندو پخش شده و از تولید باکتری یا گسترش موجودات مضر و ورود آن‌ها به داخل کندو جهت حفظ سلامت زنبورها محافظت می‌کند.
مزایای پروپولیس یا بره‌موم
پروپولیس یکی از بهترین مواد ضد باکتری طبیعی شناخته شده برای انسان‌هاست که دارای خواص ضد التهابی، ضد ویروسی و قارچ‌کشی قوی میباشد.
موارد استفاده از پروپولیس
شما می‌توانید پروپولیس یا بره‌موم را به عنوان یک شربت، اسپری حلقی(گلو)، یا عصاره آن را به عنوان پماد پوستی، یا در حالت تبخیر شده به صورت بخور جهت کاهش افسردگی مورد استفاده قرار دهید.
مزایای گرده
گرده زنبور عسل
گرده ابتدا توسط زنبورها برداشت و مجددا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گرده برای تغذیه لاروها و زنبورهای جوان مورد استفاده است. زنبورها گرده گیاهان را به صورت توپی شکل جمع‌آوری کرده و به کندو آورده تا سپس آن‌ها را به صورت دانه‌های طلایی رنگ کوچک به کندو منتقل کنند.
ترکیب گرده بستگی به نوع گل انتخابی توسط زنبورها و شرایط محیط و فصل آن (به عنوان مثال بعضی گیاهان فقط در تابستان رشد می‌کنند) متفاوت میباشد.
گرده غذایی گرانبها و پر طرفدار است که دارای پروتئین فراوان و انرژی زیاد میباشد. گرده به عنوان یک کاتالیزور عمل کرده و به شدت باعث جذب مواد مغذی می‌شود که اغلب در سیستم گوارشی قبل از جذب به بدن از بین می‌روند.
استفاده از گرده زنبور عسل برای تحریک رشد کودکان و افزایش انرژی در کاهش خستگی توصیه می‌شود.
چگونگی مصرف گرده
با توجه به قوام کوچک و نرم و طعم شیرین گرده، می‌توان آن را در حالت دانه‌های خالص و خام مصرف کرد یا به غذا یا نوشیدنی اضافه نمود. گرده اغلب با ماست طبیعی، میوه تازه یا غلات به عنوان صبحانه مصرف می‌شود.
بهترین زمان برای خوردن گرده صبح است و میزان مصرف آن با توجه به اندازه و وزن شما بین 7 الی 15 گرم در روز متغییر میباشد.
عسل
احتمالا شناخته شده‌ترین محصول زنبور عسل، برای قرن‌های پیش تا کنون، عسل طبیعی میباشد که توسط انسان‌ها و حیوانات مصرف می‌شود. عسل توسط زنبورهای عسل با مخلوط شهد و عسل بدست می‌آید. عسل در ابتدا با مخلوط قندهای ساده و خشک تولید و در سلولهای شش ضلعی درون کندو به نام موم نگهداری می‌شود.
پس از پایان فصل گل و قبل از شروع فصل پاییز، زنبورداران شروع به جمع‌آوری عسل و فیلتر کردن و جداسازی آن در ظروف مختلف برای فروش می‌شوند.
عسل از 70 الی 80 درصد قند ساخته شده است. تعدادی از عناصر کمیاب موجود در عسل عبارتند از ید، آهن، منیزیم، مس، ویتامین C، K، E، B، A و آنریم‌ها و همچنین مقداری ترکیبات آنتی‌بیوتیک میباشد و دارای آنتی اکسیدانی قوی است.
مزایای عسل
عسل برای درمان مشکلات پوستی مانند آکنه مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین در علم پزشکی، لوازم آرایشی، درمان سوختگی نیز مورد استفاده است.
عسل یک ماده طبیعی ضد التهاب و برطرف کننده سرفه و گلو درد میباشد. همچنین به مقدار قابل توجهی شامل ماده‌ای به نام پلی‌فنول است که این به معنای آن است که آنتی اکسیدانی قوی است؛ و باعث سم زدایی در بدن می‌شود.
زهر زنبور عسل
درمان با زهر زنبور عسل نوعی از درمان جایگزین و متناوب است که با توجه به زهر زنبور در قسمت‌های مختلف بدن بدست می‌آید. از این روش به عنوان روش درمانی در بیماری‌های مختلف استفاده می‌شود. در بعضی موارد، درمان زهر زنبور عسل شامل تزریق زهر زنبور عسل میباشد.
نحوه درمان با استفاده از زهر زنبور عسل
به گفته طرفداران این روش، درمان زهر زنبور عسل شامل ترکیباتی با اثرات ضد التهابی است؛ که از این طریق باعث کاهش درد و به بهبود سریع می‌شود. یکی از ترکیبات موجود در زهر زنبور عسل که باعث ایجاد خاصیت ضد التهابی آن است وجود ماده‌ای به نام ملتیتین میباشد.
موارد استفاده از درمان با زهر نبور عسل
در پزشکی از درمان زهر زنبور عسل برای درمان بیماری‌های زیر استفاده می‌شود.
- آرتریت روماتوئید(روماتیسم مفصلی)
- بورسیت (التهاب اطراف مفاصل)
- اگزما
- سردرد
- کمر درد
- میگرن
- مولتیپل اسکلروزیس(نوعی بیماری پیشرونده و تحلیل برنده غلاف میلین سلولهای عصبی)
- پسوریازیس
- تاندونیت
مزایای استفاده از درمان با زهر زنبور عسل
در مطالعاتی که تاکنون انجام شده نتایج متفاوتی مبنی بر درمان با زهر زنبور عسل بدست آمده است. در حالی که بعضی تحقیقات نشان می‌دهد که درمان زهر زنبور عسل ممکن است به درمان بیماری‌های خاصی کمک کند؛ تحقیقات دیگر نشان می‌دهند که در ممکن است تنها برای برخی بیماری‌ها مفید باشد.
در اینجا به برخی از مطالعات انجام گرفته بر روی درمان بیماری‌های مختلف با زهر زنبور عسل اشاره می‌کنیم.
درمان آرتروز
بر اساس مطالعات منتشر شده در مجله طب ICU در سال 2008، اثر درمان زهر زنبور عسل برای کمک به درمان آرتریت روماتوئید بررسی شده است؛ برای این مطالعه در حدود 100 نفر مبتلا به آرتریت روماتوئید به صورت تصادفی به دو گروه درمانی تقسیم شده‌اند. یک گروه درمان با زهر زنبور عسل و گروه درگیر با روش‌های درمانی با داروهای شیمیایی مورد درمان قرار گرفته‌اند.
پس از سه ماه درمان، هر دو گروه بهبود قابل توجهی را در تعدادی از علائم این بیماری مانند کاهش تورم مفاصل، سفتی و درد ناشی از آن را نشان داد. علاوه بر این، افرادی که با درمان زهر زنبور عسل درمان شده بودند با مقدار کمتری در مقایسه با گروه دیگر از خود علائم درمانی را نشان داده‌اند و تفاوت چشمگیری در انتخاب روش‌های درمانی مشاهده نشده بود.
مولتیپل اسکلروزیس(سختینه یا به عبارت دیگری پلاک یا زخم پوستی)
درمان با زهر زنبور عسل ممکن است برای افرادی که مبتلا به مولتیپل اسکلروز هستند مفید باشد، مطالعات در مقیاس کوچک در این باره در سال 2005 انجام شده که در مجله Neurology منتشرشده است.
این مطالعات برروی 26 نفر مبتلا به این بیماری به مدت 24 هفته تحت درمان با زهر زنبور انجام گرفت؛ در پایان دوره محققان هیچ‌گونه تفاوتی در فعالیت‌های بیماری، معلولیت، خستگی یا کیفیت زندگی بین دو گروه مشاهده نکرده و در واقع استفاده از زهر زنبور عسل برای کاهش میزان عود بیماری تاثیر چندانی نداشته است.
هشدار و مضرات درمان با زهر زنبور عسل
بعضی افراد ممکن است نسبت به زهر زنبور عسل آلرژی داشته و با درمان آن دچار واکنش شدید آلرژیک شوند. حتی در بعضی موارد درمان با استفاده از زهر زنبور عسل ممکن است باعث شوک آنافیلاکتیک شده که حتی ممکن است منجر به مرگ بیمار شود.
برای افرادی که به زنبور عسل حساسیت دارند ؛درمان از این طریق بسیار حساس و خطرناک میباشد.
درمان زهر زنبور عسل نیز باعث درد و همچنین عوارض جانبی مانند اضطراب، سرگیجه، بی‌خوابی، تغییرات فشار خون و تنگی عروق قلب می‌شود.
علاوه بر این، ممکن است درمان با زهر زنبور عسل باعث مشکلاتی در عملکرد سیستم ایمنی بدن شود، به عنوان مثال در گزارشی که در سال 2009 منتشر شد؛ محققان کره‌ای معتقدند که این روش درمانی ممکن است سبب ایجاد لوپوس که نوعی اختلال خود ایمنی‌ست، شود.
همچنین در گزارشی که در سال 2011 منتشر شد، این روش درمانی ممکن است برای کبد سمی باشد. با توجه به تحقیقات انجام شده مشخص شده، درمان با زهر زنبور عسل برای یک درمان سریع توصیه نمی‌شود. بلکه بهتر است در هر شرایطی در ابتدا قبل از شروع درمان با یک پزشک مشورت شود و از خود درمانی در این مورد کاملا اجتناب گردد.
سایر فرآورده‌های زنبور عسل
سایر فرآورده‌های زنبور عسل ممکن است باعث افزایش سلامتی شما شوند. برای مثال مطالعات نشان داده است که مصرف عسل در افراد مبتلا به سرما خوردگی باعث کاهش سرفه و بهبودی سریع‌تر دوران سرماخوردگی در آن‌ها شود. علاوه بر این، تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که گرده زنبور عسل ممکن است در درمان آلرژی‌های فصلی کمک کند، در حالیکه که پروپولیس یا بره‌موم نیز ممکن است به بهبود زخم‌های خشک کمک کند.