در مورد عسل سرپولک چه می‌دانید؟

عسل سرپولک یا زابرس یک لایه نسبتاً نازک از قسمت بالایی کندوی عسل می‌باشد که توسط زنبورداران برای بدست آوردن موم استفاده می‌شود. از مدت‌ها قبل خواص دارویی عسل سرپولک، نحوه دریافت و ذخیره آن، مورد بررسی قرار گرفته است؛ زیرا یک ماده ثابت همراه عسل است و درصد تولید آن در هنگام جمع آوری عسل بسیار زیاد است. حتی می‌توان گفت خواص سودمند زابرس بیشتر از خواص خود عسل می‌باشد، چراکه درست مانند عسل زابرس نیز دارای موم می‌باشد.

معنی عسل سرپولک در زنبورداری

زابرس یا همان پولک عسل یک محصول جانبی زنبورداری است که باقیمانده قسمت برش خورده بالای یک کندوی عسل است. منشأ نام زابرس از یک چاقویی که برای بریدن کندوها مورد استفاده قرار می‌گیرد، گرفته شده است.

زنبورها، عسل را در کندوی عسل مهر و موم می‌کنند، زیرا عسل با استفاده از ساختارهای مومی تهیه می‌شود. به همین دلیل زابرس حاوی موم است. اگر کندوی عسل به طور کامل مهر و موم شده باشد، عسل داخل آن قابل خوردن می‌شود.

بلافاصله قبل از برداشتن عسل از کندو، شانه عسل با استفاده از یک ابزار خاص به نام چاقوی زنبورداری، بریده می‌شود. سپس کندوی عسل تقطیر می‌شود.

موم خشک باقی مانده از کندو برای تولید انواع موم‌ها یا اهداف پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده در کوره‌های مخصوص موم ذوب می‌شود. بسیاری معتقدند که با کیفیت‌ترین موم از زابرس تهیه می‌شود. دلیل این امر هم می‌تواند این باشد که ترکیبات شیمیایی موم تهیه شده از دیواره‌های کندو و موم تهیه شده از زابرس متفاوت هستند.

رنگ مهر بر اساس ماده تشکیل دهنده آن بسیار متفاوت باشد. رنگ آن تحت تأثیر پارامترهای زیر تعیین می‌شود:

• زمان برداشت عسل
• هوا
• نوع زنبور‌ها

در فصل‌هایی مثل پاییز که زنبورها به طور مصنوعی با شکر تغذیه می‌شوند، رنگ موم قهوه‌ای رنگ  می‌شود. در اغلب موارد، رنگ موم سفید است که به دلیل وجود سوراخ مابین شانه و دیواره مومی می‌باشد. طعم موم عسل شیرین است و هنگام جویدن، به تکه‌های کوچک شکسته می‌شود.

ترکیب عسل سرپولک

در حال حاضر، تقریباً تمامی ترکیبات عسل سرپولک شناخته شده است. اساس موم مقدار زیادی اسیدهای چرب آزاد است.

ترکیبات زابرس شامل موارد زیر می‌باشند:

• ویتامین E یا توکوفرول
• ویتامین‌های گروه B
• ویتامین C
• کاروتن
• رتینول

علاوه بر موارد بالا عسل سرپولک، حاوی مقدار زیادی روغن‌های اساسی، هیدروکربن‌های اشباع، مواد معطر و انواع رنگدانه‌ها می‌باشد. شامل آنتی اکسیدان و چربی است. همچنین عسل سرپولک یا زابرس حاوی مقدار کمی پروتئین و سایر مواد غددی زنبوری می‌باشد.

ترکیبات معدنی پولک عسل نیز بسیار متنوع است. این ترکیبات شامل موارد زیر هستند:

• پتاسیم
• کلسیم
• فسفر
• منگنز
• اهن

به طور کلی، محصولی مانند عسل سرپولک که دارای چنین ترکیبات متنوعی  باشد بسیار نادر می‌باشد.

خواص مفید عسل سرپولک

علیرغم اینکه استفاده از زابرس برای بدن هنوز از دیدگاه پزشکی تأیید نشده است؛ اما کاربرد‌های بسیار زیادی دارد.

علاوه بر این، استفاده از تقریباً هر محصول زنبورداری حداقل عواقب منفی ندارد و موارد استثنا تنها می‌توانند عدم تحمل فردی و آلرژی باشند.

از نظر طب سنتی، عسل سرپولک یا زابرس، خواص مفید زیادی در درمان بیماری‌های زیر می‌تواند داشته باشد:

1. در موارد ARD یا ORVI، موم عسل تقویت کننده سیستم ایمنی بدن است، فرایندهای التهابی در سینوس‌ها و گلو را تضعیف می‌کند و ترشحات خلط را بهبود می‌بخشد.
2. در بیماری‌های سیستم تنفسی روند سینوزیت، التهاب لوزه و رینیت را تسهیل می‌کند. همچنین برای از بین بردن علائم آلرژیک مورد استفاده قرار می‌گیرد و تب یونجه را بهبود می‌بخشد.
3. در بیماری‌های دستگاه گوارش باعث فعال شدن غدد ترشحات داخلی و خارجی می‌شود؛ تحرک روده را بهبود می‌بخشد؛ فرآیندهای متابولیکی را تسریع می‌کند و اشتها را به حالت عادی می‌رساند.
4. در بیماری‌های سیستم قلبی عروقی به پاکسازی خون و بهبود کیفیت آن کمک می‌کند؛ غلظت کلسترول را کاهش می‌دهد و کار عضله قلب را عادی می‎کند.
5. مشکلات دندانی. به کاهش التهاب لثه و غشای مخاطی کمک می‌کند؛ مینای دندان را تمیز می‌کند؛ ترشح بزاق را تحریک می‌کند و به بهبود استوماتیت و التهاب لثه کمک می‌کند. استفاده از آن به عنوان یک درمان جانبی برای بیماری پریودنتال توصیه می‌شود. همچنین زابرس و بره موم به عنوان وسیله‌ای برای جلوگیری از پوسیدگی دندان توصیه می‌شود.
6. بیماری‌های سیستم اسکلتی عضلانی. افراد بسیاری معتقدند که این ماده به خوبی به بهبود آرتروز و درمان پوکی استخوان کمک می‌کند. زابرس همچنین به عنوان یک درمان برای استئومیلیت و آسیب مفصلی تجویز می‌شود.

خواص درمانی عسل سرپولک

عسل سرپولک عمدتا در طب سنتی کاربرد دارد. روش‌های مختلفی برای استفاده از زابرس در درمان و پیشگیری از بیماری‌های سیستم‌های مختلف بدن وجود دارد.

کاربرد عسل سرپولک برای دندان به منظور جلوگیری از پوسیدگی آن

روش استفاده از زابرس برای درمان و پیشگیری از پوسیدگی دندان جویدن آن است. دوز استاندارد 1 قاشق غذاخوری برای بزرگسالان و 1 قاشق چایخوری برای کودکان می‌باشد. مدت زمان جویدن حدودا 10 تا 20 دقیقه می‌باشد و در این مدت باید موم زابرس همانند آدامس به کل دهان منتقل شود. در برخی موارد، زابرس می‌تواند به عنوان خمیر دندان استفاده شود. در این روش دندان‌ها با یک مسواک نرم یا متوسط ​ به مدت 10 الی 15 دقیقه تمیز می‌شوند.

برای سینوزیت

درمان سینوزیت با زابرس می‌تواند به این شکل باشد: 8-6 بار در روز باید 1 قاشق چای خوری زابرس را به مدت 15 دقیقه بجوید.

پانکراتیت

در صورت بروز پانکراتیت، می‌توان از عسل سرپولک به عنوان داروی کمکی استفاده کرد که با کمک یک لایه غشای مخاطی معده و اثنی عشر را در بر می‌گیرد. در این مورد این ماده همراه با بره موم استفاده می‌شود. از این ماده باید قبل از غذا و 2 بار در روز استفاده کنید. بهتر است این ماده را نیم ساعت قبل از غذا کاملاً بجوید و مخلوطی را که شامل 1 قاشق چایخوری است ببلعید. این مخلوط حاوی 1 قاشق زابرس و 1 قاشق بره موم می‌باشد. دوره درمان با ابن روش به مدت 1 ماه می‌باشد.

برای درمان گلودرد

از خواص زابرس می‌توان به درمان ورم لوزه نیز اشاره کرد. در این صورت این ماده باید هر نیم ساعت یکبار مصرف شود و توده‌های کوچک از آن با وزن بیش از 1 گرم تجزیه شود. زمان جذب چنین توده‌ای حدود 5 دقیقه خواهد بود. استفاده از چنین درمانی بیش از 6 ساعت در روز توصیه نمی‌‌شود. این ماده به دلیل فواصل کوتاه بین جویدن، روی غشای مخاطی دستگاه تنفسی فوقانی، یک لایه محافظ دائمی ایجاد می‌کند که از شیوع عفونت جلوگیری می‌کند.

زابرس برای درمان آکنه

این دارو نه تنها برای درمان جوش‌های کوچک بلکه برای درمان آکنه‌های چرکی یا حتی جای جوش نیز استفاده می‌شود. برای مبارزه با این مشکلات پوستی، باید یک کمپرس ضد باکتری تهیه شود که در آن زابرس یکی از اجزای اصلی تشکیل دهنده باشد. دومین ماده تشکیل دهنده این کمپرس شهد زنبور عسل خواهد بود. و اما ماده سوم تشکیل  دهنده آن الکل طبی خواهد بود. اجزا به نسبت مساوی مخلوط می‌شوند و این مخلوط تا نیم ساعت در مناطق معیوب پوست اعمال می‌شود. استفاده از این کمپرس بیش از 3 بار در روز مجاز است.

برای بیماری‌های مفاصل

برای بیماری‌های مفاصل، پماد تهیه شده از زابرس استفاده می‌شود. این پماد را باید برای مفاصلی که دچار مشکل شده‌اند به مدت 30 دقیقه تا 2 ساعت و 1 یا 2  بار در روز استفاده کنید.

ترکیب پماد:

• پایه (روغن نباتی، زیتون، گیوه و غیره) – 100 گرم
• زابرس – 15 گرم
• پرایمر عسل- 5-10 گرم

این ترکیبات باید با آب حداکثر دمای 50 درجه سانتیگراد مخلوط ‌شوند. سپس پماد باید خنک شده و در یخچال قرار بگیرد تا غلیظ شود.

قبل از استفاده از پماد، باید مقدار مورد نیاز گرم شود.

نحوه مصرف زابرس

استفاده از خواص درمانی زابرس به روش‌های مختلفی قابل انجام است. یک روش کلاسیک برای استفاده از عسل سرپولک، استفاده از آن به شکل خالص و بدون هیچگونه افزودنی است.

این محصول نباید تحت عملیات حرارتی قرار بگیرد؛ زیرا نقطه ذوب آن بسیار کم است و هرگونه گرم شدن بیش از حد خواص آن را از بین می‌برد. آسیاب کردن این محصول نیز توصیه نمی‌شود؛ چراکه این امر میزان تبخیر روغن‌های اساسی و خشک شدن بسیاری از اجزای آن‌را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.

توصیه می‌شود تکه‌های نسبتاً بزرگی از زابرس را برش داده و به عنوان  آدامس برای چند دقیقه آن‌را بجوید.

آیا می‌توان زابرس را قورت داد؟

بله زابرس هیچ تأثیر منفی ندارد. علاوه بر این، توصیه می‎شود که از آن برای درمان بیماری‌های زیر استفاده کنید:

• یبوست
• نفخ شکم
• دل درد
• التهاب مجرای صفراوی
• مشکلات عملکرد کبد و کیسه صفرا

موارد منع مصرف پولک عسل

با مزایا و خواص زابرس کما بیش آشنا شدیم. در این بخش می‌خواهیم با موارد منع مصرف این ماده نیز آشنا شویم. به طور کلی هر محصول حاوی عسل نه تنها خطری برای آلرژی ایجاد نمی‌کند، بلکه می‌تواند ماده‌ای مفید برای از بین بردن علائم آلرژی باشد.

تنها مورد منع مصرف عبارت است از عدم تحمل موم توسط فرد می‌باشد. این مورد هرچند غالباً اتفاق نمی‌افتد؛ اما نباید احتمال آن را کاهش داد. در صورت وجود چنین حسی در هر دوره از درمان باید با دوزهای کم زابرس آغاز کرد.

شرایط نگهداری عسل سرپولک

زابرس معمولاً در ظروف شیشه‌ای با درپوش ضد هوا فروخته می‌شوند. این روند سازماندهی نگهداری آن را بسیار ساده‌تر می‌کند. یک نکته مهم هم درباره نگهداری این ماده این است که هرچه میزان عسل موجود در آن بیشتر باشد شرایط نگهداری آن آسان‌تر می‌شود.

با داشتن نسبت یک به یک عسل به زابرس در یک ظرف در بسته می‌توان آن‌را حتی در دمای اتاق به مدت 3 سال نگهداری کرد. اگر عسل کمتری در این ترکیب وجود داشته باشد، بهتر است آن‌را درون یخچال نگهداری کنید.

هنگام نگداری، ظرف دارای زابرس نباید در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار گیرد یا در اتاقی با رطوبت بالا نگهداری شود.

حدود 2 سال ایمنی تمامی مواد موجود در زابرس تحت شرایط نگهداری تضمین شده است. در سال سوم نگهداری ، حدود 15 الی 20 درصد از مواد تشکیل دهنده خواص خود را از دست می‌دهند. در سال چهارم، زابروس هنوز قابل خوردن خواهد بود؛ اما از نظر پزشکی هیچ ارزشی نخواهد داشت.

و اما در آخر می‌توان گفت زابرس تنها در موارد بسیار خاص می‌تواند اثر منفی داشته باشد. این ماده بر بسیاری از سیستم‌های بدن تأثیر مثبت دارد و به حفظ دهان در شرایط عالی کمک می‎‌کند. علاوه بر این موارد، با توجه به وجود ماده ضد آلرژی، زابرس یکی از بهترین داروهای ضد آلرژی می‌باشد.