در این متن قصد داریم  10 نکته کلیدی در نگهداری عسل را با هم مرور کنیم. شما با رعایت این نکات می‌توانید برای مدت طولانی‌تری، بدون هیچ گونه نگهدارنده و مواد افزودنی، عسل خود را سالم نگه دارید.

عسل مایع مستعد تغییرات فیزیکی و شیمیایی در طول زمان است و اگر به خوبی نگهداری نشود، ممکن است رنگ آن تیره‌تر شود و کمی از عطر و طعم خود را از دست بدهد. در واقع  بعد از نگه داشتن عسل برای مدت طولانی برای مثال بعد از 6 ماه، عسل 30 درصد از خاصیت آنتی اکسیدانی خود را از دست می دهد و پس از ۲ سال از قدرت آنتی یاکتریایی آن نیز کاسته خواهد شد. در اثر نگهداری طولانی مدت عسل میزان ساکارز آن پائین‌تر می‌آید، ولی در عوض میزان هیدروکسی متیل فورفورال آن افزایش می‌یابد؛ به همین دلیل و برای حفظ اهداف تجاری، تاریخ انقضا بر روی ظروف عسل موجود در فروشگاه‌های درج می‌شود.

10 نکته کلیدی در نگهداری عسل طبیعی

1)مکان مناسب نگهداری عسل

اولین و مهم‌ترین نکته در نگهداری عسل طبیعی این است که انبار یا هر جایی که عسل در آن نگهداری می‌شود، باید پاکیزه بوده و به راحتی قابل تمیز کردن باشد. بهتر است این مکان دور از دسترس حشرات یا آلودگی‌های مانند گرد و خاک بماند.

2)دمای مناسب نگهداری از عسل

دمای که باید عسل را در آن نگهداری کرد بر روی کیفیت آن در طول مدت نگهداری تاثیر می‌گذارد؛ پس بهتر است آن را در دمای بسیار گرم یا سرد نگهداری نکرد و آن را در دمای اتاق در حدود 22 الی 25 درجه نگه داشت. دمای نامناسب ممکن است باعث از بین رفتن رنگ، طعم و آنزیم‌های موجود در عسل شود.

البته دمای پیشنهادی مربوط به عسل‌های می‌باشد که مرحله نهایی حرارت را گذرانده‌اند در غیر این صورت بهتر است آن را در دمای کمتر از 10 درجه سانتی‌گراد نگهداری کرد.

اگر عسل در مکان و دمای مناسب نگهداری شود حتی پس از گذشت سال‌ها هیچ تاثیری بر روی رنگ، عطر و طعم عسل نخواهد داشت. بهترین دما برای نگهداری عسل خام 7 الی 12 درجه سانتی‌گراد می‌باشد.

3)عسل و رطوبت

عسل به‌شدت رطوبت را جذب می‌کند، به همین دلیل باید در هر جای که نگهداری می‌شود حتما در ظروف سر بسته با درپوش محکم نگهداری شود.

عسل برخلاف اغلب مواد غذایی برای مدت نامحدودی قابل نگهداری می‌باشد. عسل طبیعی بسته‌بندی شده ممکن است در اثر گذشت زمان کمی از نظر طعم تندتر و رنگ آن تیره‌تر شود، اما کیفیت آن در صورتی که در معرض هوا قرار نگیرد و درپوش آن محکم باشد تغییری نخواهد کرد.

4)ظروف نگهداری عسل

از آن‌جای که عسل دارای خاصیت اسیدی است، نگهداری و بسته‌بندی آن در ظروف فلزی بسیار خطرناک می‌باشد؛ چراکه در غیر این صورت ممکن است باعث خوردگی ظرف فلزی آن شده و یا فلز با مواد قندی عسل ترکیب شده و باعث بی‌کیفیتی آن شود.

سالم ترین روش، نگهداری عسل در حجم کم، در ظروف شیشه‌ای العابی یا سفالی می‌باشد.

در صورت نگهداری عسل برای حجم زیاد باید از ظروف استیل، گالوانیزه و یا ظروفی که سطح داخلی آن‌ها به وسیله مواد مقاوم به اسید عسل پوشانده شده باشند، استفاده نمود. امروزه اغلب زنبورداران ایرانی از ظروف پلاستیکی ۳۰تا ۴۰ لیتری برای نگهداری عسل استفاده می‌کنند. این گونه ظروف برای نگهداری عسل مناسب نبوده زیرا در جریان حمل و نقل موجب شکسته شدن آن و ضایع شدن عسل می‌شود از یک طرف در انبار تحت تأثیر اسید های عسل قرار گرفته و خورده می‌شوند.

همچنین بوی پلاستیک موجب کاهش کیفیت عسل شده و پس از متبلور شدن عسل در آن‌ها در موقع حرارت دادن و ذوب کردن با مشکلات زیادی مواجه خواهم گشت.

ظروف نگهداری عسل از هر جنس و مدلی هم که باشند باید عاری از هرگونه بو و مقاوم و بادوام در برابر خاصیت اسیدی عسل بوده و از نفوذ روطبت جلوگیری کند و به راحتی قابل پر شدن و تخلیه شدن باشند.

5)عسل و سایر مواد بودار

عسل ماده‌ای با جاذبه بالا نه تنها برای رطوبت است، بلکه خیلی زود بوهای خارجی را به خود جذب می‌کند. بنابراین نباید آن‌را نزدیک موادی مثل پارافین، قیر، بنزین و یا ماهی‌های دودی نگهداری نمود.

6)زمان نگهداری عسل در یخچال

همانطور که پیش‌تر گفته شد بهترین حالت نگهداری عسل در محیط اتاق و دمای معمولی است و نگهداری آن در یخچال توصیه نمی‌شود.

در برخی موارد برای مثال برای عسل‌هایی که به‌طور طبیعی دارای مقدار رطوبت بالایی هستند،نگهداری آن در محیط نامناسب ممکن است باعث تخمیر عسل شود؛ گرچه تخمیر لزوماً هیچ خطری برای سلامتی ندارد، اما برخی تولیدکنندگان تجاری عسل، ترجیح می‌دهند تولیدات خود را پاستوریزه کرده تا هرگونه سلول مخمر درون از بین برود.

برای عسل‌هایی که بسیار روان بوده و نیاز به نگهداری طولانی مدت دارند، نگهداری آن‌ها درون یخچال توصیه می‌شود تا بدین ترتیب از تخمیر احتمالی و تغییر طعم آن‌ها جلوگیری شود.

7)نگهداری عسل متبلور شده یا شکرک زده

برخلاف چیزی که همه فکر می‌کنند عسل طبیعی شرک می‌زند. علت آن هم اشباع بودن عسل از قندهای طبیعی است که باعث می‌شود در دمای معمولی بلورهای قندی در عسل شکل بگیرد.

مدت زمان تبلور یا شکرک زدن برای انواع مختلف عسل متفاوت است. به عنوان مثال، عسل توپلو و عسل اقاقیا تمایل به مایع باقی ماندن دارند و قادرند بهتر از انواع دیگر عسل، در مقابل تبلور مقاومت کنند. در حالی که عسل گل قاصدک و گل اسطوخودوس، به سرعت متبلور می‌شوند.

اما اگر عسلی شکرک بزند فرآیند تبلور آن به آسانی قابل معکوس کردن است و این معکوس‌سازی به هیچ وجه بر طعم و کیفیت عسل تأثیر نمی‌گذارد، حتی اگر ظاهر آن چندان خوشایند نباشد.

برای این عمل می‌توان ظرف عسل را درون آب گرمی در حدود 40درجه سانتی‌گراد قرار داد تا دانه‌های ریز قندی آن حل شوند.

تولید کنندگان برای کند کردن روند تبلور یا شکرک زدن عسل، آن را حرارت داده و سپس سریعا خنک می‌کنند؛ با این روش عسل برای مدت طولانی‌تری به صورت مایع باقی می‌ماند.

8)نگهداری عسل دور از حرارت و نور

بهتر است عسل را در مکانی دور از حرارت مستقیم مانند حرارت اجاق گاز یا نور مستقیم آفتاب نگهداری کنید. نور روشن باعث از بین رفتن آنزیم گلوکز اکسیداز در عسل می‌شود، این آنزیم موجود در عسل سبب تولید پراکسید هیدروژن می‌شود. در نتیجه برای حفظ قدرت ضدمیکروبی عسل باید آن را در مکانی تاریک و یا در ظرف شیشه‌ای مات یا تیره نگه دارید.

برخی عسل‌ را درون ظروف تیره رنگ به فروش می‌رسند؛ اما نگهداری عسل در ظروف تیره باعث شده از کیفیت و حالت تبلور آن چندان مطلع نشوید، برای همین بهترین حالت نگهداری عسل در ظروف شیشه‌ای در بسته می‌باشد البته ذخیره سازی عسل درون ظروف پلاستیکی مخصوص مواد غذایی نیز از بابت ایمنی و سلامتی آن مشکلی ایجاد نمی‌کند.

9)نگهداری عسل موم‌دار

بزرگترین دشمن عسل موم‌دار، کرم پروانه موم‌خوار است؛ اگر عسل با موم را چند روزی در دمای بالای ۲۰ درجه نگهداری کنید، پروانه کرم موم‌خوار به سراغ موم می‌رود  و بالافاصله کرم می‌زند. بهتر است هر چه سریعتر عسل را از موم خارج کنید.

10) استفاده از قاشق تمیز

برای مصرف عسل از قاشقی تمیز استفاده کنید که عاری از هر گونه رطوبت یا یا چربی باشد،چراکه ورود آب به عسل منجر به تخمیر عسل می‌شود.