زهر زنبور توسط دو غده دستگاه نیش زنبور عسل کارگر تولید میشود. تولید آن طی دو هفته اول عمر کارگر بالغ تکامل یافته و هنگامی که زنبور کارگر به دفاع از کندو یا جمعآوری شهد میپردازد به حداکثر رسیده و با بالا رفتن سن زنبور نیز از مقدار آن کم میشود.
از نظر فیزیکی زهر زنبور عسل به شکل مایع بوده و دارای رنگ روشنی است. این زهر بوی خاص و مزهی تلخی دارد. همچنین قابلیت خشک شدن آن در مجاورت هوا بسیار سریع میباشد. زهر زنبور عسل از لحاظ شیمیایی دارای انواع پروتئینها میباشد. سمی بودن زهر این زنبور در مقایسه با سمیت زهر زنبورهای خرمایی بسیار بیستر است، درحالی که مقدار آن کمتر از زهر زنبورهای خرمایی است.
درمان با نیش زنبور عسل
زنبور درمانی یا آپیتراپی (به انگلیسی :زنبور درمانی) استفادهٔ پزشکی از فرآوردههای زنبور عسل است که انواع مختلف داشته و یکی از آنها استفاده از سم زنبور عسل میباشد.بیشتر ادعاها در این باره با استانداردهای علمی پزشکی مبتنی بر شواهد 100 درصد اثبات نشدهاند. شرایط و بیماری های مختلفی توسط معتقدان به این شیوهای درمانی پیشنهاد شده اند که در بین آنها شناخته شدهترین درمان مربوط به بیماریهای خودایمنی مثل مولتیپل اسکلوروزیس(MS) به وسیلهٔ سم زنبور عسل است.
در این روش درمانی محل مورد نظر برای گزش را، با آب ولرم و صابون تمیز شسته، سپس با استفاده از پنس یا انبرکهای مخصوص، زنبور را برای نیش زدن به محلی که باید گزیده شود نزدیک میکنند. این محل نباید تا ۵ روز دوباره گزیده شود. چنانچه بیمار بتواند بعد از گذشت ۴ روز، آثار و دردهای حاصل از گزیدگی را تحمل نماید، میتوان این درمان را مجددا ادامه داد. در واقع مکان گزش، محلی است که به شکل معمول تزریقات زیر پوستی انجام میشود. عملکرد این روش به این گونه است که، زهر از طریق بافتهای مجاور جذب شده و نهایتا وارد خون میشود. همچنین تا زمانی که زهر جاری است و حرکات انقباضی دیده میشود، نباید نیش بیرون کشیده شود.
تعداد دفعات نیش خوردگی
نخست در روز اول، بیمار باید بهوسیله یک زنبور گزیده شود. سپس در روز دوم بهوسیلهی ۲ زنبور، در روز سوم با ۳ زنبور و به این ترتیب تا ۱۰ روز این کار ادامه مییابد. در اولین دوره درمان بیمار ۵۵ بار گزیده میشود، که بعد از اتمام این دوره، ۳ تا ۴ روز استراحت برای بیمار ضروری میباشد. بعد از گذشت این مدت میتوان دوباره با به کارگیری ۳ نیش زنبور، درمان را شروع کرد. بیمار باید در طول دومین دورهی درمان به مدت ۴۵ روز، حدودا ۱۴۰ تا ۱۵۰ زهر نیش زنبور را دریافت نماید. فرد در این دو دوره درمانی ۱۸۰ تا ۲۰۰ بار توسط زنبور گزیده خواهد شد. چنانچه بعد از گذشت این مدت بهبودی بیمار بدست نیامد، باید درمان را متوقف نمود.
این نکته را باید مد نظر داشته باشید که این روش درمانی باید زیر نظر پزشک متبحر که با عوارض این کار آشنا است انجام پذیرد و اکیدا از انجام خوددرمانی جدا دوری نمایید.
درمان بیماریهای گوناگون با زهر نیش زنبور عسل
روی آوردن به زهر درمانی برای درمان بیماریهای مختلف، امروزه بسیار قابل توجه وچشمگیر است.
از بیماریهای گوناگونی که با استفاده از زهر درمانی قابل درمان هستند میتوان به درمان ام اس، درمان دردهای آرتروزی، درمان کمر درد والتهاب مهرهها، درمان تومور، درمان جراحت و جوشهای پوستی، درمان پسوریازیس، درمان زگیل، درمان نکروز غیر میکروبی، درمان درفتگی انگشت دست، درمان پارگی رباط دست، درمان رباط پاشنهی پا، درمان برآمدگی استخوان، درمان لایم اشاره کرد.
موارد تجویز زهر زنبور عسل
۱.بیماریهای دستگاه عصبی از جمله:
ـ استئو کوندروز، نوریت، نوروپاتی
– علائم درد در نواحی مختلف.
ـ علایم عصبی جداگانه، سکسکه، هواخواری (هوا بلعی)، گنگی، کری غیر عضوی، لکنت زبان، تیک، اسپاسم پلک چشم، لرزش، بی اختیاری ادرار شبانگاهی، بیاشتهایی عصبی
– بیماریهای دستگاه عصبی خودمختار: هیپرهیدروز، میگرن، بحران خودمختار.
– بیماری پارکینسون
ـ مولتیپل اسکلروزیس
– کره (راء الرقص) و دیگر انواع هیپر کینزی
– صرع
ـ آسیبهای جمجمه ای مغزی و پیامدهای آنها
– بیماریهای پس از سکته مغزی
ـ ورم عنکبوتیه
– فلجی و نیمه فلجی
– پلی میلیت
– الكليسم، سیگار، اعتیاد دارویی و مسمومیت
ـ فلج مغزی کودکان
۲- بیماری دستگاه قلبی ـ عروقی مانند:
– آنژین صدری در حالت استراحت یا فعالیت
– انفارکتوس حاد میوکارد و پیامدهای آن
– کاردیو اسکلروز آترواسکلروتیک و پس از سکته مغزی
– آریتمی قلبی
– التهاب میوکارد
– فشارخون با علت نامعلوم
– ترومبو فلبیت رگهای اندام های پایین
– آندوکاردیت انسدادی
– واریکوز
۳- بیماریهای دستگاه تنفس
– برونشیت مزمن
ـ آسم نایژهای
– فیبروز ششی
۴- بیماریهای لوله ی معده – رودهای
– زخم معده و اثنی عشر در دورههای فروکش
– ورم معده و اثنی عشر مزمن
– هموروئید مزمن
۵- بیماریهای مجاری ادراری
بیماریهای زنان:
ـ یائسگی پاتولوژیک
ـ ناباروری با علت هورمونی و مجازی
– ناباروری با اختلالات دورهی قاعدگی
بیماریهای مردان
ـ التهاب مزمن پروستات
– ناتوانی جنسی
– ورم پروستات
۶- بیماریهای دستگاه اسکلتی به ماهیچهای
– استئو آرتریت تغییر شکل دهنده
– آرتریت همراه با تحلیل عضلات
ـ آرتریت آلرژیک و عفونی
– اسپوندیلیت آرتریت
– ماهیچه درد
– میوزیت
– انقباض غیرطبیعی عضلات
۷- بیماریهای سیستمیک
– لوپوس اریتماتوس سیستمیک
– اسکلرودرما
– درماتو میوزیت
۸- بیماریهای متابولیسمی و غدد درون ریز
– دیابت نوع دوم
– تیروتوکسیکوز
ـ نقرس
۹- بیماریهای پوست
– پسوریازیس
– درماتیت عصبی
– اگزما
– خارش در نقاط مختلف بدن
۱۰- بیماریهای چشم
– اریدوسیکلیت
– نزدیک بینی
ـ ورم ملتحمه
۱۱ـ بیماریهای آلرژیک
۱۲- کم خونیها
حساسیت به نیش زنبور عسل
داشتن حساسیت نسبت به نیش زنبور عسل امری طبیعی قلمداد میشود. نیش زنبورهای وحشی خطرناکتر از نیش زنبورهای عسل میباشد. ممکن است آلرژی ایجاد شده نسبت به نیش زنبور عسل خفیف بوده و همراه با درد، قرمزی، خارش و سوزش پوست، به شکل موضعی باشد که در افراد معمولی با واکنش آلرژیکی عادی این علائم بروز میکند. همچنین در موارد کمی شدید امکان داشتن تورم، کهیر و قرمزی وجود دارد. اما ممکن است در واکنشهای شدیدتر، تورم کل بدن را فرا بگیرد. همچنین تورم عروقی منتشر و مشکل تنفسی و انافیلاکسی شدید همراه شوک، یا به عبارتی شوک حساسیتی و افت فشار خون وجود داشته باشد.
با وارد شدن زهر زنبور به بدن، عروق گشاد شده و راههای هوایی تنگ میشوند.
در زیر، ۱۴ مورد از حساسیت نسبت به نیش زنبور، که از سایر علايم آلرژی هست را میتوان نام برد:
۱.افت شدید فشار خون، ۲.تورم زبان و گلو، ۳.تورم اطراف چشم، ۴.نبض تند، ۵.پوست سرد و مرطوب و رنگ پریده، ۶.تعریق، ۷.کبودی لبها، ۸.ضعف، ۹.تهوع و استفراغ، ۱۰.تشنگی، ۱۱.تنفس سریع و سطحی، ۱۲.خمیازه و تنفسهای مداوم، ۱۳.گاهی بی قراری و تهاجم ۱۴. اختلال هوشیاری.
بنابراین همهی مردم نمیتوانند از زهر درمانی استفاده کنند. یک درصد مردم نسبت به نیش زنبور، حساسیت بسیار شدیدی دارند و در صورت نبود کمکهای اولیه و اورژانسی، ممکن است این امر، عواقب مرگباری داشته باشد.
از لحاظ پزشکی، درمان بهوسیله نیش زنبور در شرایط مختلف میتواند موثر واقع شود. زنبور درمانگر مشهور و باتجربه، “چارلز مراز” که از بزرگترین زنبورداران شمال آمریکا، در شهر مدیلبری ورمونت بود، از ۶۰ سال قبل ترویجدهنده زنبوردرمانی است. به گفتهی وی: ‹‹در تمام شرایط بالینی که هیچ درمانی کارساز نیست امتحان کردن زهر درمانی زنبور عسل منطقی میباشد.››
چارلز مراز در روش درمانی خود توصیه میکند که در روز اول ۲ نیش زنبور عسل برای میزان واکنش بدن، در بیمار استفاده شود. با توجه به شرایط و وضعیت بدن، میتوان در طول هفته ۳ تا ۶ نیش به شکل روزانه دریافت نمود. در صورت لزوم بیمار میتواند بعد از مدتی روزانه ۱۰ تا ۲۰ نیش زنبور دریافت کند. با به کار گیری نیش زنبور به روش طب سوزنی چارلز مراز توانست بیماران مبتلا به ام اس را درمان کند. در این روش درمانی ۱۰ تا ۵۰ نیش در هر جلسه دریافت میشود، و او برای کاستن درد حاصل از نیشهای زنبور یخ را مورد استفاده قرار میداد. چارلز مراز با نیش زنبور به روش طب سوزنی، در ۶ ماه نخست، ۳بار در طول هفته و سپس ۲ ماه بعد، بیماران را مورد درمان قرار میداد. وی اعلام داشت که این روش ۸۰ درصد موفقیت آمیز بود. حتی در برخی از بیماران نیاز به تکرار درمان نیز نبود، و عدهای هم تا ۵ یا ۶ سال بعداحتیاج به مراجعه مجدد پیدا نکردند. در بعضی از بیماران هم در صورت دیده شدن دوباره بیماری درمان مجددا از سر گرفته میشد.
انجمن زنبور درمانی امریکا (ASS) امروزه با نام چارلز مراز شناخته شده و معروف است. بعد از مرگ چارلز مراز، این انجمن در سال ۱۹۸۳ تاسیس شد، که ادامه دهندهی راه زنبوردار و زنبوردرمانگر بزرگ آمریکایی، در زمینه زنبوردرمانی است. تحقیق و جمعآوری اطلاعات در مورد زنبور درمانی، و ارائه آن به مجامع پزشکی امریکا از اهداف تشکیل این انجمن بوده است. در زیر مزایای زنبور درمانی از نظر چارلز مراز بیان میشود.
‹‹من حس میکنم که ما زنبورداران منبع عظیمی در دسترس داریم. زنبوردرمانی علاوه بر درمان با زهر و نیش زنبور عسل دربرگیرندهی عسل، گرده، ژل رویال و بره موم نیز هست. برای بهرهمندی از مزایای زهردرمانی، باید این محصولات در رژیم غذایی گنجانده شود. بعلاوه این منابع به میزان قابل ملاحظهای در زمینه سلامتی و تغذیه کمک کننده و مفید هستند. میتوان با قرار دادن تلهی گرده یا تلهی بره موم بر روی کندو کمی از این فرآوردهی ارزشمند کندو را جمع کرد. در صورت داشتن کمی درد آرتروز یک زنبور را در نقطه درد قرار داده و با تحریک زنبور سعی کنید محل مورد نظر را نیش بزند. هرگز نمیتوانید فکر کنید که این پزشکان کوچک چه کارهایی میتوانند برای شما انجام دهند.
بیشتر مردم بر این باورند که نسبت به نیش زنبور عسل حساسیت دارند، در حالی که اندکی قرمزی در محل گزش از علائم حقیقی واکنش آلرژیک نمیباشد. چنانچه نسبت به نیش زنبور واکنش آلرژیک داشته باشید میتوانید از اپی پن (Epipen) استفاده نمایید. (اپی پن وسیلهای به شکل خودکار است که مقداری آدرنالین به بدن تزریق میکند، و باید طبق نظر پزشک از آن استفاده کرد.)
در زمان آغاز درمان کمی ناراحتی و تورم بوجود خواهد آمد، که بدلیل پیشرفت روند درمانی و دستیابی به سلامتی، باید این ناراحتی را تحمل کرد. در درمان آرتروز و رماتیسم، زهردرمانی روشی بسیار مناسب و تاثیرگذار، نسبت به سایر درمانها میباشد. در دوران سخت بیماری و نقاهت کمک به بیماران میتواند بسیار امید بخش بوده، و بدست آوردن سلامتی دوباره را به آنها یادآوری کرد. همچنین کمک شایانی به آنها در طی این مسیر خواهد نمود. ‹‹امید دارم که مردم پیش از به کار بردن روشهای شیمیایی و اعمال جراحی، کمی هم درمانهای طبیعی را مورد ارزیابی قرار دهند.››
پیشنهاد من به شما، برای افزایش و بهبود سیستم ایمنی بدن امتحان روش زهر درمانی است. همچنین احتمالا حس خرسندی و تعجب ، در طی این راه به شما دست بدهد، که از مزایای آن صرفه جویی در هزاران دلار میباشد.
درمان با نیش زنبور آزار دهنده است، و گاها تحمل درد آن به نظر غیرممکن میآید. این فرایند درمانی کوتاه مدت، و زمان آن رو به کاهش است. بنابراین نتیجه این روش نهایتا باارزش بوده، و احتمالا سبب بوجودآمدن حیاتی امن شود. اگرچه زمان تایید این مسئله فعلا زود است، اما من به این روش درمانی بسیار امید دارم.››
تاکنون ترکیبات شیمیایی زهر شفابخش زنبور عسل به طور کامل شناخته نشده است ، اما این شیوهی درمانی از محل ورود نیش، تا جایی که به شفابخشی و رهایی و آسودگی نیاز باشد، همانند تشعشعات پرنور در مسیر خود پیشروی خواهد کرد.
سایر مزایایی که در زهر درمانی بهوسیله نیش زنبور عسل وجود دارد، به شرح زیر میباشد:
الف) اختلالات فصلی
از عوامل موثر در انرژیزایی بدن انسان، یک یا دو بار گزیده شدن توسط زنبور عسل در طول یک ماه میباشد.
ب) ایمنی
برای داشتن یک سیستم ایمنی قوی میتوان از زهر درمانی استفاده کرد.
ج)علت و معلول
با زهر درمانی مقدار کورتیزول طبیعی در بدن انسان افزایش می یابد، که این موضوع باعث تقویت سیستم ایمنی و، افزایش سلامت و بهبودی بدن میشود. زهر زنبورهای عسل هدایت کنندهی سیستمهای دفاعی بدن، برای کارکرد خوب آنها میباشند.