آیا می‌دانید موم زنبور عسل چگونه ساخته می‌شود؟

موم زنبور عسل یکی از فراآورده‌های زنبورهاست. زنبورها  از موم عسل به عنوان شان‌هایی برای پرورش زنبورهای جوان‌تر، ذخیره‌ی گرده و عسل و همچنین ذخیره‌ی آذوقه‌ی زمستان خود استفاده می‌کنند. یک موم طبیعی که غالباً از استرهای اسیدهای چرب و الکل‌های مختلف با زنجیره طولانی تشکیل شده است. اما این موم زنبور عسل چگونه  و از چه چیزی ساخته شده است؟

ساخت موم زنبور عسل توسط زنبورها

زنبورهای کارگر که عمر زندگی آن‌ها حدود چهار هفته می‌باشد، روی شکم خود هشت غده ی مخصوص تولید موم دارند. زنبورهای جوان کارگر در تولید موم عسل کارایی بیشتری دارند بطوری که غدد تولید موم این زنبورها در کمتر از 18 روز از عمر آن‌ها شروع به انحطاط می‌کند. موم تولید شده توسط این زنبورها از طریق مصرف عسل تولید شده از شهد و گرده‌ی گل‌های جمع‌آوری شده می‌باشد به طوری که برای تولید یک پوند موم عسل حدود شش الی هشت پوند عسل بلعیده و خورده می‌شود. در حقیقت زنبورها شهد و گرده جمع‌آوری می‌کنند تا عسل درست کنند و به کندو غذا بدهند و همان‌گونه که عسل می‌خورند بدنشان موم تولید می‌کنند و با جویدن موم به همراه مقداری عسل دیگر، شان درست می‌کنند.

قندی که توسط غدد زنبور عسل به موم تبدیل می‌شود، در حقیقت از طریق  منافذ ریز موجود در بدن زنبور عسل  به‌صورت قطره‌ای ترشح می‌شود که در اثر قرارگرفتن در معرض هوا تبدیل به موم می‌شود. این موم مانند ذره‌های کوچک و شفاف روی شکم زنبورهای عسل دیده می‌شود. این ذرات موم پس از جویده شدن و فرآوری شدن توسط ترشحات بزاقی زنبورها، به رنگ سفید در آمده و تا اندازه‌ای نرم و انعطاف‌پذیر می‌شوند که به عنوان ماده‌ی ساختمانی برای ساختن شان‌ها توسط زنبورها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اما یک حقیقت مهم وجود دارد و آن این است که سالهاست چگونگی انتقال موم از شکم زنبور به آرواره‌هایش مثل یک راز باقی است و هنوز اطلاعات جامع در این خصوص وجود ندارد. محققین احتمال دو روش زیر را برای انجام این‌کار توسط زنبور عسل می‌دهند.

احتمال اول این‌که با توجه به فعالیت گروهی زنبورهای عسل احتمال دارد زنبور دیگری موم را از بدن زنبور دیگر جدا کند و بجود.

احتمال دوم آن‌که زنبور به تنهایی این‌کار را انجام می‌دهد به این صورت که با حرکت دادن یک ورق موم با پای عقب به سمت پای جلویی و به ترتیب به پاهای جلوتر و در آخر به آرواره می‌رساند و شروع به جویدن می‌کند و سپس آن‌را به قسمت‌هایی که به ترمیم احتیاج دارد می‌چسباند.

دمای مناسب برای موم عسل

از آن‌جایی که دمای بالا باعث نرم شدن بیش از حد موم زنبور عسل می‌شود به‌طوری که در دمای 65 درجه آب می‌شود و دمای پایین باعث سخت و شکننده شدن موم می‌گردد؛ از این رو زنبورهای عسل باید از گرمای بدن خود برای تنظیم دمای محیط کندو استفاده کنند و آن‌را به گونه‌ای حفظ کنند که ایده‌آل‌ترین دما برای مدیریت موم زنبورعسل باشد. دمای ایده‌آل برای موم زنبور عسل حدود 95 درجه فارنهایت و یا 35 درجه‌ی سانتیگراد می‌باشد.

یک شان عسل که با موم زنبور عسل و به شکل استوانه‌های شش ضلعی ساخته می‌شود یک شاهکار فوق العاده و مهندسی شده می‌باشد و ساخت این اتاقک‌ها مناسبترین و ایده آل‌ترین شکل برای استفاده بهینه از کمترین مقدار موم زنبور عسل و نگهداری بیشترین مقدار عسل داخل این موم می‌باشد.

رنگ طبیعی موم عسل

شان‌های زنبورعسل که در ابتدا به شکل استوانه‌های شش ضلعی به رنگ شیشه و بدون رنگ می‌باشند با گذشت زمان و ترکیب با عسل، گرده و  بره موم تدریجاً تغییر رنگ داده و در واقع با افزایش سن رنگ آن‌ها تیره‌تر شده و برای پروش بچه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این تغییر رنگ و تیره شدن بستگی زیادی به نوع عسل و گرده دارد به طوری که رنگ موم زنبور عسل از سفید به تن‌های مختلف زرد، سپس نارنجی و سپس قرمز  و در نهایت قهوه‌ای تیره یا سیاه متمایل به قهوه‌ای تغییر رنگ می‌دهد. موم زنبور عسل با رنگ‌های مختلف ممکن است جهت زیبایی  و جذابیت آن اهمیت داشته باشد ولی هیچ تاثیری روی کیفیت آن ندارد.

موم سفید تجاری با روش فیلتر کردن و از بین بردن رنگ سفید طبیعی آن البته بدون استفاده از مواد شیمیایی بدست می‌آید که  البته این روش ترجیحی از دیدگاه مصرف کنندگان می‌باشد؛ اما در برخی موارد از طریق فرآیندهای ساده اما ناگوار و از طریق استفاده از یونیزاسیون، اسید سولفوریک یا آب اکسیژنه برای سفیدتر کردن توسط تامین کنندگان انجام می‌شود که این کار باعث بوجود آمدن برخی ترکیبات سمی می‌شود. متصاعد شدن بویی شبیه به دارو ازموم نشان می‌دهد که فرآیند سفید کاری آن دستکاری شده  و یا ممکن است فرآیند آن با اضافه کردن مواد سفید کننده همراه بوده باشد.